สมาพันธ์แพทย์แผนไทยแห่งประเทศไทย (สพท.)

ตอนที่ 7 สาระสำคัญจากศิลาจารึกพระเจ้าอโศกมหาราช

โดย สันติสุข โสภณสิริ

ศิลาจารึก หลักที่ ๒ ของพระเจ้าอโศกมหาราช (ราว พ.ศ. ๒๗๔-๓๑๒)ประกาศว่ามีการให้การรักษาพยาบาล

แก่มนุษย์และสัตว์ ทั่วทุกหนทุกแห่งในราชอาณาจักร ที่ใดที่ไม่มียาสมุนไพร รากไม้และผลไม้ ก็ให้นำเข้าและ

เพาะปลูกขึ้นมา ให้ทำการขุดบ่อน้ำ และปลูกต้นสมุนไพรตามทางเดิน ศิลาจารึกนี้ได้แสดงให้เห็นว่าบทบาทของ

หมอพระในการขยายความช่วยเหลือทางการแพทย์ไปสู่ฆราวาสนั้น เกิดขึ้นพร้อมกับการแผ่ขยายของพุทธศาสนา

ในรัชสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราช การขยายตัวของพุทธศาสนาและวัดวาอารามจากปาฏลีบุตร นครหลวงของ

แคว้นมคธ ซึ่งอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอินเดีย โดยทั่วไปจะอยู่ตามรายเส้นทางการค้า ในเวลานั้น

พุทธอารามได้รับการประดิษฐานใกล้กับแหล่งการค้าขาย โดยได้รับปัจจัยส่วนใหญ่จากพ่อค้าที่ร่ำรวย ซึ่งพบว่า

วัดเป็นสถานพักฟื้นของผู้ป่วยและเป็นสถานที่พักผ่อนฟื้นฟูสุขภาพให้หายจากความเหน็ดเหนื่อยอ่อนล้าระหว่าง

การเดินทางอันยาวไกล เพื่อข้ามผืนแผ่นดินอันกว้างใหญ่ไพศาล

บทบาทของพุทธอารามจึงมิใช่เป็นสถานปฏิบัติธรรมและเผยแพร่คำสอนเพียงอย่างเดียว แต่ยังเป็นศูนย์ให้

บริการทางการแพทย์ และเครื่องอำนวยความสะดวกเพื่อให้ผู้เดินทางได้พักผ่อนและพักรักษาตัว ปรากฏว่า

บทบาทดังกล่าวของพุทธอารามประสบความสำเร็จเป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากคณะสงฆ์และการประดิษฐานอาราม

มีการเติบโตและขยายตัวออกไปอย่างกว้างขวางทั้งในอินเดียและนอกถิ่นอินเดีย

(ปรับปรุงจากเอกสารที่ตีพิพม์ครั้งแรกใน "รายงานการสาธารณสุขไทยด้านการแพทย์แผนไทย การแพทย์พื้นบ้าน

และการแพทย์ทางเลือก 2552-2553 (สิงหาคม 2553)" )

(ต่อตอนที่ 8 สมณฑูตและการเดินทางของแพทย์สมัยพระเจ้าอโศกมหาราช )