สมาพันธ์แพทย์แผนไทยแห่งประเทศไทย (สพท.)

ตอนที่ 8 สมณฑูตและการเดินทางของแพทย์สมัยพระเจ้าอโศกมหาราช

โดย สันติสุข โสภณสิริ

ภายหลังการสังคายนาพุทธศาสนาในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช พระองค์ทรงส่งพระสมณทูตออกเผยแผ่พระพุทธศาสนา

นิกายเถรวาทไปยังที่ต่างๆ ๙ สาย สายหนึ่งมี พระโสณะและพระอุตตระ เป็นพระมหาเถระไปยังดินแดนสุวรรณภูมิซึ่งสันนิษฐานว่า คือบริเวณที่เป็นเมืองนครปฐมในปัจจุบัน การแพทย์แบบพุทธจากอินเดีย จึงเริ่มเข้าสู่ดินแดนสุวรรณภูมิโดยการนำเข้ามาของพระ

ภิกษุในพระพุทธศาสนา ซึ่งส่วนหนึ่งมีความรู้ด้านการแพทย์เป็นอย่างดี ในพุทธศตวรรษที่ ๑๐ หลวงจีนฟาเหียน นักบวชผู้จาริก

แสวงบุญไปอินเดียได้บันทึกว่า ณ เมืองปาฏลีบุตร วัดจะจัดตั้งอาคารบริจาคทานและยาซึ่งคนผู้ยากไร้คนพิการทุพพลภาพ และคนเจ็บป่วยสามารถเข้าพักพิงและได้รับการช่วยเหลือทุกอย่าง มีแพทย์ตรวจโรคให้ พวกเขาเหล่านี้จะได้รับอาหาร ยาสมุนไพร

และยาต้มที่จำเป็น และได้รับความสะดวกสบายในการรักษาพยาบาล จนกระทั่งหายดีแล้วจึงออกไป

อาคารพยาบาลดังกล่าวคืออาโรคยวิหารของพุทธอารามในนครปาฏลีบุตร ตัวอาคารก่อด้วยอิฐเผา มีรอยจารึกว่า

ศรีอาโรคยวิหารภิกษุสังฆสัย แปลว่า "ภายใน อาโรคยวิหารซึ่งเป็นมงคลของสงฆ์" นอกจากนี้ ณ พุทธสถานในประเทศเนปาล

ใกล้กรุงกาฐมัณฑุ มีจารึกอายุราว พุทธศตวรรษที่ ๑๒ กล่าวถึง การพระราชทานที่ดินของกษัตริย์เพื่อใช้เป็นที่ตั้งของอาโรคยศาลา และที่วัดในเมืองสารนาถใกล้กรุงพาราณสี ได้มีการขุดพบ โกร่ง และ ลูกโกร่ง สำหรับบดยา ซึ่งแสดงให้เห็นถึงการใช้

อาคารของ วัดในอินเดียเป็นสถานพยาบาล และรักษาผู้ป่วยในพุทธศตวรรษที่ ๑๔-๑๕

(ปรับปรุงจากเอกสารที่ตีพิพม์ครั้งแรกใน "รายงานการสาธารณสุขไทยด้านการแพทย์แผนไทย การแพทย์พื้นบ้าน

และการแพทย์ทางเลือก 2552-2553 (สิงหาคม 2553)" )

(ต่อตอนที่ 9 พุทธศาสนาและการแพทย์เข้าสู่สุวรรณภูมิ )